Presentatie kanker en voeding
13 april 2019: dr.ir. Alina Vrieling, epidemioloog bij het Radboudumc, gaf tijdens de Landelijke Contactdag informatie over kanker en voeding: zin en onzin, feiten en fabels.
Tijdens de presentatie gaf zij informatie over voeding voor, tijdens en na kanker.
Voeding en kanker
Alina Vrieling stelt zich de vraag: “Hoe weten we wat (on)gezond is? Wie moeten we geloven? De voedselzandloper, Rens Kroes of de Schijf van Vijf?” Om te kunnen onderbouwen wat (on)gezond is, is volgens haar goed en voldoende wetenschappelijk onderzoek nodig. Via onderzoek in cellen en dierstudies kan worden gekeken welke voeding of voedingsstoffen de tumorgroei beïnvloeden. Dat komt niet altijd overeen met wat in het menselijk lichaam gebeurt. Het is echter meestal niet ethisch of haalbaar om mensen mee te laten doen aan gerandomiseerde gecontroleerde trials.
Daarom wordt onderzoek naar voeding en leefstijl in relatie tot kanker meestal gedaan via cohortstudies. “Aan de hand van vragenlijsten gaan we na wat het eetgedrag is van mensen en volgen we deze in de tijd om te kijken wie er wel of geen kanker ontwikkelt”, legt Alina Vrieling uit. “We kijken dan bijvoorbeeld of een groep met mensen die veel (bewerkt) rood vlees eten meer kanker ontwikkelt dan een groep met mensen die weinig rood vlees eten. De inzichten uit deze verschillende typen studies worden gebruikt om aanbevelingen te formuleren om het risico op kanker te verlagen.”
Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds heeft in 2018 opnieuw een rapport gepubliceerd over voeding, leefstijl en preventie van kanker met daarin de volgende aanbevelingen:
- Blijf op een gezond gewicht: BMI tussen 18,5 en 25 kg/m2.
- Kom in beweging: minimaal 150 minuten per week.
- Eet veel volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten: eet vezelrijke voeding met weinig energie.
- Eet zo min mogelijk fastfood en ander voorbewerkt voedsel waar veel vet, zetmeel of suiker in zit.
- Beperk het eten van rood en bewerkt vlees: bij voorkeur niet meer dan 500 gram rood vlees per week.
- Drink zo min mogelijk dranken met toegevoegde suikers. Suikers verhogen de kans op overgewicht.
- Drink zo min mogelijk alcohol.
- Gebruik geen voedingssupplementen voor de preventie van kanker. Gebruik voedingssupplementen alleen als er een tekort is op basis van bloedwaarden.
Een van de aanwezigen vult terecht aan: deze lijst geeft geen garantie. Ook als iemand voldoet aan de aanbevelingen kan toch kanker ontstaan. Er spelen ook andere factoren mee, zoals pech.
Verder blijkt uit onderzoek dat veel mensen, ook mensen met blaaskanker, niet weten wat de risicofactoren zijn voor kanker.
Voeding tijdens en na kanker
Er is al veel onderzoek gedaan naar voeding en het ontstaan van kanker, maar over voeding tijdens en na kanker is nog relatief weinig bekend. De tumor en behandelingen kunnen leiden tot geur- en smaakveranderingen, maar ook veranderde eetlust. Dat geeft soms ongewenst gewichtsverlies. En dat kan weer gevolgen hebben voor de reactie op de behandeling, complicaties na de operatie en complicaties tijdens of na de radio- of chemotherapie. Of gevolgen voor de kwaliteit van leven. Alina Vrieling adviseert om bij ongewenst gewichtsverlies vaker kleine hoeveelheden te eten en vooral eiwitrijke producten en producten met veel energie.
Alina Vrieling en collega’s hebben geïnventariseerd welke studies er zijn gedaan naar voeding in relatie tot het ziekteverloop na de diagnose blaaskanker. Er lijkt een verband te zijn tussen overgewicht en een hoger risico op terugkeer van blaastumoren, maar dit moet nog beter worden onderzocht. Resultaten van studies naar voeding, terugkeer en overleving bij mensen met andere vormen van kanker laten zien dat mensen met een meer gezond eetpatroon een betere prognose lijken te hebben dan mensen met een ongezond eetpatroon. De beschikbare onderzoeksresultaten geven echter nog onvoldoende inzichten om aanbevelingen te doen over voeding na kanker.
In 2014 startte Alina Vrieling vanuit het Radboudumc een cohortstudie in 22 ziekenhuizen naar voeding en leefstijl en ziekteverloop bij mensen met de diagnose niet-spierinvasieve blaaskanker. Over ongeveer twee jaar zijn de eerste resultaten bekend. Vooralsnog kunnen mensen die leven met kanker het beste de aanbevelingen ter preventie van kanker aanhouden.
Fabels
Aanwezigen hebben vragen over het gebruik van supplementen, zoals vitamine D, visolie en wietolie. Alina Vrieling licht toe dat het beter is om voedingssupplementen alleen te nemen als er sprake is van een tekort op basis van bloedwaarden. In Nederland komt een tekort aan vitamine D bijvoorbeeld vrij veel voor. Supplementen hebben soms een ongewenste interactie met andere stoffen. Sommige supplementen kunnen zelfs de werking van bestraling en/of chemotherapie beperken.
Alina Vrieling adviseert daarom om de ‘pure’ producten te eten. Eet bijvoorbeeld vette vis in plaats van visolie. Ze benadrukt dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor een verband tussen kankerpreventie en wietolie.
Een van de aanwezigen vraagt waarom het beter is geen smoothies te drinken. Alina Vrieling licht toe: “Het is beter om gewoon fruit te eten. Als u een smoothie drinkt, raakt u minder snel vol en er zit vaak veel suiker in.” Ook is er geen wetenschappelijk bewijs dat cranberrysap blaaskanker kan voorkomen. Meer hierover vindt u terug in de presentatie (pdf).
Meer informatie